Kwestia zapisów umów na budowę dróg i możliwości stosowania w nich klauzul FIDIC były 20 lutego głównymi tematami międzynarodowej konferencja PKD “Consensus facit legem. Dobre praktyki przy zamawianiu i realizacji umów na projekty drogowe” . Honorowym patronatem objął konferencję wicepremier, minister gospodarki Janusz Piechociński._x005F_x000D_

Prawo zamówień publicznych i praktyka jego stosowania w budownictwie drogowym są tematem gorących dyskusji między stroną publiczną a wykonawcami. Polski Kongres Drogowy jest mocno zaangażowany w tworzenie warunków dla modernizacji sieci drogowej w Polsce, czemu sprzyjać będzie właściwe układanie relacji między publicznym zamawiającym a podmiotami działającymi na rynku – powiedział otwierając konferencję prezes Zarządu Zbigniew Kotlarek. Nie przyklejamy nikomu etykiet: ten jest zły, a ten dobry. Nie chcemy kontynuować jałowych sporów, wykorzystajmy czas pozostały do ogłoszenia nowych przetargów na przygotowanie tej prawnej infrastruktury, której zabrakło nam na początku obecnej perspektywy budżetowej._x005F_x000D_

Przedstawiciele instytucji, które finansują polskie projekty infrastrukturalne: Komisji Europejskiej, Europejskiego Banku Inwestycyjnego oraz Banku Światowego zaprezentowali dobre praktyki i zasady, którymi się kierują przy zamówieniach publicznych i w trakcie realizacji umów._x005F_x000D_

Najwięcej uwagi poświęcono kwestiom kontraktów budowlanych i zakresu stosowania uznanych międzynarodowo klauzul FIDIC. W Urzędzie Zamówień Publicznych trwają prace nad wdrożeniem wzorcowej umowy na roboty budowlane na obiekty liniowe – poinformowała Wioleta Bajda, dyrektor Departamentu Prawnego Urzędu. Główna myślą jest zrównoważenie praw i obowiązków uczestników systemu: Zamawiających, Wykonawców i Podwykonawców zamówień publicznych._x005F_x000D_

W trakcie dotychczasowych prac zidentyfikowano podstawowe problemy które rodzą dotychczas obowiązujące umowy: zmiany sytuacji gospodarczej przy niezmienności wynagrodzenia wykonawcy, problemy z płynnością , niezmienność postanowień umownych, podwykonawstwo zamówień publicznych, przypadki niekompletności dokumentacji projektowej oraz rozliczanie robót dodatkowych i nieprzewidzianych (nieprzewidzianych w przedmiarze). Według projektu możliwe będzie ustalenie harmonogram udzielania i spłaty zaliczek, przy czym pierwsza zaliczka przeznaczona będzie na zagospodarowanie terenu budowy. Kolejne zaliczki pod warunkiem wykonania robót, na które zostały poprzednio udzielone zaliczki oraz rozliczeń z podwykonawcami._x005F_x000D_

Zgodnie ze wzorcem, umowa powinna przewidywać przedłużenie terminu wykonania robót o okres ich wstrzymania lub opóźnienia w przypadku: wad dokumentacji projektowej wymagających poprawek lub uzupełnień, jeżeli wadliwość dokumentacji uniemożliwia lub wstrzymuje wykonanie umowy, niemożliwe do przewidzenia wystąpienie niekorzystnych warunków atmosferycznych uniemożliwiających prawidłowe wykonanie robót, wystąpienie konieczności wykonania robót zamiennych, dodatkowych lub uzupełniających, niezawinionego przez Wykonawcę opóźnienia w wydawaniu decyzji przez organy administracji publicznej._x005F_x000D_

Projekt budowlany ma charakter nadrzędny nad projektem wykonawczym – przewiduje jedna z najbardziej istotnych zmian w stosunku do stanu obecnego. Oznacza to, że przedmiar robót ma na celu umożliwienie dokonania wyceny robót, a roboty opisane w projekcie budowlanym wchodzą w zakres zamówienia podstawowego, nawet jeżeli nie zostały ujęte w projekcie wykonawczym lub przedmiarze, bądź też zachodzą inne rozbieżności między tymi dokumentami a projektem budowlanym._x005F_x000D_

Nie negując celowości opracowania wzorca kontraktu, uczestnicy konferencji wskazywali, że istnieją zasady prowadzenia inwestycji, stosowane z powodzeniem na całym świecie i znane także w Polsce z lat poprzednich – chociażby w trakcie realizacji inwestycji finansowanych przez Bank Światowy. Ponad 50 lat temu Międzynarodowa Organizacja Inżynierów Konsultantów FIDIC opublikowała pierwszą edycję Czerwonej Książki zawierających warunki kontraktowe dla budowy. Bardzo szybko stały się popularnym standardem – powiedział Krzysztof Woźnicki, niezależny konsultant, prezes-senior SIDiR. Dla inżynierów i menedżerów kontrakty FIDIC mają istotną zaletę: ich stosowanie automatycznie wprowadza szereg procedur zarządzania inwestycją i budową. Kontrakt reguluje zasady współpracy Stron, procedury zarządzania ryzykiem, kosztami, jakością i inne._x005F_x000D_

Tymczasem w Polsce upowszechniane są teorie o rzekomej niezgodności klauzul FIDIC z polskimi prawem, w tym Kodeksem cywilnym czy ustawą Prawo zamówień publicznych – powiedział Dariusz Koba, prezes Centrum Zamówień Publicznych. Tymczasem, stosowanie warunków kontraktu FIDIC jest nie tylko implementacją przepisów Kodeksu cywilnego, ale również nie narusza zasad zamówień publicznych, w szczególności: zakres świadczenia wykonawcy wynikający z umowy jest tożsamy z jego zobowiązaniem zawartym w ofercie oraz nie dochodzi do zmiany umowy w stosunku do treści oferty, ewentualnie dochodzi do zmiany, której okoliczności i warunki zostały szczegółowo określone w umowie._x005F_x000D_

Zdaniem prezesa Urzędu Zamówień Publicznych Jacka Sadowego, który wziął udział w panelu podsumowującym dorobek konferencji, dziś Prawo zamówień publicznych w sposób szczątkowy reguluje kwestie realizacji umów. Jest bowiem przede wszystkim procedurą dochodzenia do umowy, jej realizację pozostawiając Kodeksowi cywilnemu. Dostrzegamy jednak – zauważył – że o ile sam proces udzielania zamówień publicznych przebiega dość sprawnie, to problemy pojawiły się na etapie realizacji umowy, powstają napięcia i konflikty. Uznaliśmy – powiedział – że nie możemy tej bardzo ważnej sfery, która ma wpływ na wizerunek całego systemu pozostawić na uboczu. Uważamy, że jest to warunkiem sukcesu związanego z wydatkowaniem środków Unii Europejskiej._x005F_x000D_

UZP nie chce eliminować innych tego typu inicjatyw, szczególnie gdy mówimy o wzorcowej umowie FIDIC-a – podkreślił J. Sadowy. To jednak UZP musi dać instytucjom zamawiającym jasne wytyczne: co mogą, a czego nie mogą, wtedy jest szansa że ten wzorzec będzie realnie stosowany w praktyce. Chcemy w ten sposób przełamać barierę strachu w administracji publicznej. Administracja nie zachowuje się nieracjonalnie, bo tak chce się zachowywać, ale dlatego, że ma takie bodźce z zewnątrz – dodał. Dlaczego Generalna Dyrekcja nie płaciła 20. dnia mimo że według umowy mogła to robić, bo termin płatności był do 60 dni? Czyli mogła to robić 20, mogła 60. Płaciła 60 dlatego, że wyniki kontroli NIK to zalecały. To nie była zła wola inwestora, tylko pewnego rodzaju bodziec zewnętrzny, który nakazywał pewne zachowania. Umowa wzorcowa ma dać podstawy do określonego działania administracji publicznej, żeby urzędnik miał wsparcie. Przyjdzie kontrola: a on pokaże wzorzec zalecany – to jest podstawa działania administracji publicznej._x005F_x000D_