Projektowane zmiany w Prawie Zamówień Publicznych oraz ich konsekwencje dla zamawiających i wykonawców kontraktów drogowych były tematem seminarium szkoleniowego 25 listopada w Warszawie. Była to też okazja do konsultacji propozycji innych niż najniższa cena kryteriów oceny ofert.
Urząd Zamówień Publicznych przygotował projekt zmian w ustawie Prawo Zamówień Publicznych. Bezpośrednim powodem była konieczność implementacji do prawa polskiego dyrektywy 2009/81/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, zwanej dyrektywą obronną , ale jednocześnie zaproponowano zmiany wykraczające poza te regulacje. Mają one zwiększyć przejrzystość systemu zamówień, otworzyć go bardziej na małe i średnie przedsiębiorstwa i promować innowacyjność.
To “nowe podejście” do zamówień publicznych scharakteryzował Dariusz Koba z Centrum Zamówień Publicznych. Zgodnie z nim np. nie wolno komasować zamówień (czyli łączyć ze sobą dostaw i usług niepodobnych, nie oferowanych przez zapewniającą konkurencję liczbę wykonawców. Należy jak najszerzej stosować opis przedmiotu zamówienia poprzez wskazanie wymagań funkcjonalnych, a nie projektowych, gdyż w ten sposób promuje się (a co najmniej – dopuszcza) innowacyjne podejście do realizacji zamówienia. Wszędzie tam, gdzie ma to zastosowanie, należy stawiać wymagania przedmiotowe w zakresie oddziaływania na środowisko naturalne. Nowością jest też to, że w przypadku skomplikowanych zamówień można przed wszczęciem postępowania korzystać z doradztwa ekspertów w celu racjonalnego określenia warunków zamówienia (dialog techniczny).
Należy częściej wybierać oferty ekonomicznie najkorzystniejsze, nie najtańsze, zwłaszcza w przypadku nowatorskich technologii i specjalistycznych usług. Tam, gdzie to uzasadnione, należy stosować kryteria jakościowe, innowacyjne, ekologiczne.
Szczegółowo uregulowania zawarte w poddanym pod konsultacje projekcie przedstawił Janusz Dolecki z CZP. Najistotniejsze z punktu widzenia środowiska drogowego proponowane przepisy przewidują m.in. rozszerzenie katalogu przesłanek wykluczenia z przetargu o wykonawców powiązanych ze sobą, którzy składają odrębne oferty w tym samym postępowaniu lub takich, którzy powołują się na zasoby tego samego podmiotu trzeciego dla spełnienia warunków udziału w postępowaniu (chodzi tu o zjawisko “handlu referencjami”). Projekt odnosi się także do budzącej kontrowersje kwestii “rażąco niskiej ceny”, która rzadko jest badana przez zamawiających. Zmiany polegają na dodaniu “uwarunkowań lokalnych” do powodów, na które może się powoływać składający ofertę, gdyby został wezwany do wyjaśnienia ceny budzącej wątpliwości. Z drugiej strony zamawiający zostaje zobowiązany do wzięcia pod uwagę przestrzegania przez wykonawcę przepisów dotyczących minimalnego wynagrodzenia za pracę i zapewnieni a pracowników warunków bhp.
Podczas seminarium zaprezentowano wstępne stanowisko Polskiego Kongresu Drogowego wobec projektu UZP, przygotowane przez Zespół Wspólnych Inicjatyw. Ostateczna wersja dokumentu zostanie wzbogacona o wnioski zgłoszonego podczas seminarium. Zawierać ona będzie także postulaty zgłaszane wielokrotnie przez drogowców: zalegalizowanie pełnego stosowania zasad FIDIC w umowach oraz obniżenie opłaty sądowej w dochodzeniu roszczeń przez wykonawców, gdyż jej wysokość (5% wartości zamówienia) praktycznie zamyka drogę sądową dla firm.
W drugiej części seminarium mówiono o możliwościach stosowania innych niż cena kryteriów oceny ofert. Urząd Zamówień Publicznych zwrócił się do PKD o podjęcie współpracy w przygotowaniu zaleceń przypominających zamawiającym o możliwościach stosowania innych kryteriów niż tylko najniższa cena. Ważne jest przypominanie – podkreślił Dariusz Koba – że oferta najkorzystniejsza ekonomicznie nie musi być tożsama z ofertą najtańszą. W polskim prawie zamówień publicznych w art. 91 mowa jest o tym, że kryteriami oceny ofert są “cena albo cena i inne kryteria odnoszące się do przedmiotu zamówienia, w szczególności jakość, funkcjonalność, parametry techniczne, zastosowanie najlepszych dostępnych technologii w zakresie oddziaływania na środowisko, koszty eksploatacji, serwis oraz termin wykonania zamówienia.” W dyrektywach europejskich są także inne kryteria, jak wartość techniczna, wartości estetyczne, rentowność, pomoc techniczna, których nie przeniesiono wprost do naszego prawa. Co ważne, art. 2 pkt 5 ustawy stanowi, że w przypadku zamówień odnoszących się do działalności twórczej i naukowej najkorzystniejsza oferta to taka, która przedstawia “najkorzystniejszy bilans ceny i innych kryteriów odnoszących się do zamówienia publicznego”. Przy skrajnej interpretacji tego zapisu możnaby uznać, że wszystkie przetargi np. na prace projektowe rozstrzygane tylko przy zastosowaniu kryterium ceny są sprzeczne z prawem.
Przedstawiciele różnych grup zawodowych, uczestniczących w przetargach zgodnie krytykowali system stosowania najniższej ceny jako jedynego kryterium oceny ofert. Proponowano wprowadzenie pewnych elementów (metodologia i organizacja pracy and projektem, wartość techniczna, harmonogram realizacji zamówienia) i przypisanie im odpowiedniej wagi w ocenie. Sprawy te będą przedmiotem dalszych prac w PKD i konsultacji w środowisku drogowym.
Zapraszamy do zapoznania się z prezentacjami wygłoszonymi podczas seminarium oraz z galerią zdjęć.