Dyrektor Centrum Unijnych Projektów Transportowych Paweł Szaciłło podczas tegorocznego VI Forum Polskiego Kongresu Drogowego omówił wnioski płynące z prowadzonych przez ten urząd kontroli projektów drogowych w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Tzw. korekty finansowe czyli obniżenie dofinansowania zastosowano wobec 63 projektów drogowych._x005F_x000D_

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, zatwierdzony przez Komisję Europejską 7 grudnia 2007 r., jest największym pojedynczym programem w historii Unii Europejskiej. Na jego realizację przyznano środki unijne w wysokości 28,3 mld EUR, co stanowi ponad 42% całości środków polityki spójności w Polsce na lata 2007-2013. Z tego z kolei na rozwój sektora transportowego przypadło 19,5 mld EUR, co stanowi ok. 70% całości środków UE w ramach PO IiŚ._x005F_x000D_

Projekty drogowe realizowane są w ramach dwóch priorytetów: Priorytet VI Drogowa i lotnicza sieć TEN-T (Działanie 6.1 Rozwój sieci drogowej TEN-T i Działanie 6.2 Zapewnienie sprawnego dostępu drogowego do największych ośrodków miejskich na terenie wschodniej Polski oraz Priorytet VIII Bezpieczeństwo transportu i krajowe sieci transportowe, w tym drogi krajowe poza siecią TEN-T._x005F_x000D_

Dostępna alokacja na projekty drogowe stanowi ok. 60% wszystkich dostępnych środków_x005F_x000D_

w ramach sektora transportu. Podpisano 69 umów o dofinansowanie na łączną wartość 73,7 mld PLN wydatków całkowitych, w tym dofinansowanie UE stanowi 45,6 mld PLN (tj. ok. 56 % przyznanej alokacji). Zdecydowanie największym beneficjentem jest Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, z którą podpisano 42 umowy o dofinansowanie na łączną wartość 68,6 mld PLN wydatków całkowitych, w tym dofinansowanie UE stanowi 42,5 mld PLN. Umowy z GDDKiA to 93% wartości wszystkich umów o dofinansowanie projektów drogowych._x005F_x000D_

Ważnym zadaniem CUPT jest kontrola, zarówno procedur zawierania umów i późniejszej realizacji projektu. Centrum w sumie przeprowadziło albo nadal prowadzi 388 kontroli projektów drogowych. Rezultatem stwierdzenia nieprawidłowości na którymkolwiek etapie realizacji projektu są tak zwane korekty finansowe, czyli obniżenie dofinansowania o określony procent. W sumie korekty zastosowano aż w 63 przypadkach. W 3 przypadkach były to “korekty” wynoszące 100% czyli w ogóle odmówiono dofinansowania. Najczęstsze korekty wynosiły 5% wartości umowy o dofinansowanie._x005F_x000D_

100% korekty miało zastosowanie wtedy, gdy w ogóle nie zastosowano procedury przetargowej i zamawiający nie wykazał się dokumentami potwierdzającymi rozeznanie rynku. 25% korekty to cena za takie stwierdzone nieprawidłowości jak dodatkowe zamówienie bez spełnienia ustawowych przesłanek albo wskazanie w specyfikacji konkretnych znaków towarowych bez możliwości składanie ofert równoważnych._x005F_x000D_

Efektem kontroli, poza wymierzaniem “korekt finansowych”, są też generalne spostrzeżenia i wnioski, przekazywane beneficjentom. W obszarze zamówień publicznych CUPT zwraca więc uwagę na takie zjawiska jak: nieodpowiedni tryb postępowania pomimo braku spełnienia odpowiednich przesłanek, przetarg ograniczony ze skróconymi terminami na składanie wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu i składanie ofert (brak pilnej potrzeby), negocjacje bez ogłoszenia (brak pilnej potrzeby), udzielenie zamówień z wolnej ręki na roboty dodatkowe. W opisie przedmiotu zamówienia używane są nazwy własne i znaki towarowe, bez użycia słów “lub równoważne” i bez uzasadnienia tego specyfiką przedmiotu zamówienia._x005F_x000D_

Inne zauważone uchybienia to: przedłużanie terminu na składanie ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu bez odpowiedniej publikacji zmiany, rozbieżności w treści pomiędzy ogłoszeniem zamieszczonym w podstawowym publikatorze (BZP, DzUUE) a ogłoszeniem zamieszczonym na stronie internetowej lub w miejscu publicznie dostępnym, wymaganie od wykonawcy posiadania wcześniejszego doświadczenia w realizacji podobnych robót/usług finansowanych ze środków UE, wymaganie od każdego z członków konsorcjum spełniania warunków udziału w postępowaniu._x005F_x000D_

Na etapie wykonywania umów wytknięto beneficjentom takie zjawiska jak: wydłużenie terminu realizacji umowy lub zmiana zakresu (rezygnacja z części przedmiotu zamówienia), roboty wykraczające poza przedmiot zamówienia, zmiana kluczowych ekspertów (inżynier kontraktu) i inne zmiany wynikające z braku należytej staranności podczas przygotowania przetargu, a nie z sytuacji niemożliwej do przewidzenia._x005F_x000D_

Prezentacja CUPT – P. Szaciłło – VI Forum PKD