Temat projektowania dróg poszczególnych klas jest kluczowy, to jest esencja drogownictwa – tymi słowami otworzył webinarium konsultacyjne „Projektowanie odcinków dróg” Grzegorz Kuczaj, odpowiedzialny w MI za przepisy techniczne.
Odbywające się 6 października webinarium było pierwszym z zaplanowanych 9, poświęconych szczegółowemu omówieniu projektów nowych Wytycznych do projektowania dróg i obiektów inżynierskich, które Ministerstwo infrastruktury poddało szerokim konsultacjom. Jest to kolejny krok w stronę zasadniczej zmiany systemu przepisów technicznych w drogownictwie.
Dotychczasowy system, którego trzon stanowią obligatoryjne przepisy techniczno-budowlane, zawarte w trzech rozporządzeniach: w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie, w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie oraz w sprawie przepisów techniczno-budowlanych dotyczących autostrad płatnych, przestanie istnieć najpóźniej za dwa lata. Wspomniane rozporządzenia stracą moc 20 września 2022 roku. Według zapowiedzi, nowe PTB dotyczące dróg publicznych zawarte będą w jednym rozporządzeniu i będą miały charakter ogólnych wymagań funkcjonalno-technicznych. Tym samym nie będą zawierać szczegółów technologicznych i materiałowych, będą natomiast podawać wymagania – warunki, które musi spełnić obiekt budowlany.
Sposoby, w jakie można spełnić te wymagania, zostaną uszczegółowione we wzorcach i standardach (WiS) rekomendowanych przez ministra właściwego do spraw transportu. Takimi właśnie wzorcami są Wytyczne, które Ministerstwo poddaje publicznym konsultacjom. Zostały one opracowane w latach 2016-2020 przez zespoły składające się z najwybitniejszych ekspertów z uczelni technicznych, instytutów badawczych oraz firm projektowych.
Kategoryzacja od nowa
Tematem 4 webinariów, które odbywają się w październiku są Wytyczne dotyczące różnych aspektów projektowania dróg. Podczas pierwszego z nich dr inż. Lech Michalski, prof. uczelni z Politechniki Gdańskiej, przedstawił opracowanie WR-D-11-1 czyli Wytyczne kształtowania sieci dróg. Punktem wyjścia były mankamenty istniejącej klasyfikacji dróg publicznych w Polsce. Zdaniem ekspertów ich przyczyną była reforma administracyjna w 1999 roku, kiedy wprowadzono kategoryzację na podstawie podziału administracyjnego bez przeprowadzenia weryfikacji rzeczywistej funkcji dróg w obsłudze transportowej. Kategorie dróg, zwłaszcza dróg samorządowych, często wynikają z poziomu zarządzania tymi drogami, zamiast z funkcji połączenia pomiędzy ośrodkami osadniczymi. W przypadku dróg samorządowych, klasa rzeczywista większości dróg jest niższa od klasy nominalnej, użytkownicy nie mają informacji o istniejących klasach dróg. O wyborze parametrów połączenia nie decyduje podstawowa miara jego jakości – czas podróży (dostępność czasowa), kryterium poziomu warunków ruchu jest dla użytkownika niepraktyczne.
Zaproponowano zmiany, oparte w znacznym stopniu na wzorcach niemieckich. Tam za kluczowe kryterium hierarchizacji połączeń w sieci przyjmuje się rangę łączonych drogą ośrodków osadniczych. Dużą wagę przywiązuje się do dostępności, mierzonej pożądanym maksymalnym czasem podróży miedzy ośrodkami osadniczymi. W efekcie tych wszystkich założeń eksperci proponują, by do dotychczasowych kategorii dróg: krajowych, wojewódzkich, powiatowych i gminnych wprowadzić dodatkowo podkategorie, dla których kryterium będzie poziom ważności połączenia.
Do takiej rozszerzonej kategoryzacji powinny być dostosowane klasy techniczne dróg. Uzupełnienie klasyfikacji sieci dróg w Polsce o podkategorie i typy powinno ułatwić proces decyzyjny na etapie planowania, projektowania i utrzymania, a także wesprzeć dążenia do kształtowania „dróg samowyjaśniających” – podsumował dr Michalski. Problem klasyfikacji dróg, wzorem innych państw, powinien być rozwiązywany systemowo, w dostosowaniu do obecnych i przyszłych potrzeb i celów rozwoju sieci drogowej.
Co nowego w projektowaniu
Liderami w pracach nad Wytycznymi projektowania dróg byli pracownicy naukowi Politechniki Warszawskiej. Profesor tej uczelni – dr hab. inż. Piotr Olszewski – przedstawił Wytyczne dotyczące skrajni dróg zamiejskich i ulic. To jedyny dokument, który odnosi się do ulic – pozostałe zawierają wskazania jedynie dla dróg zamiejskich. Jak podkreślili autorzy Wytycznych, w kolejnym etapie prac niezbędne będzie opracowanie szczegółowych rozwiązań projektowych dla ulic.
Zasadnicze Wytyczne projektowania odcinków dróg zamiejskich składają się z 4 zeszytów. Pierwszy z nich określa wymagania podstawowe, drugi – kształtowanie geometryczne, kolejny – wyposażenie techniczne, a na czwarty zeszyt składa się katalog typowych przekrojów poprzecznych. Omawiający je autorzy skupili się na tym, co nowego zawierają te propozycje Wytycznych.
W wymaganiach podstawowych prof. Olszewski zwrócił uwagę na nowe wymagania bezpieczeństwa. Na nowo zdefiniowane będą odległości widoczności na zatrzymanie i wyprzedzanie oraz wprowadzone pojęcie stref bezpieczeństwa. Dla odległości widoczności podano nowe wzory obliczania, przyjęto także nowe wysokości przeszkody do sprawdzania rzeczywistej odległości widoczności. Strefy bezpieczeństwa mają oznaczać boczny obszar wzdłuż jezdni, gwarantujący pojazdom, które wypadły z jezdni bezpieczne zatrzymanie bez narażenia na wywrócenie lub uderzenie w przeszkodę. Ich szerokość zależy od: dopuszczalnej prędkości i promienia łuku. Będą one wyznaczane dla dróg z prędkością dopuszczalną większą niż 50 km/h.
W części poświęconej kształtowaniu geometrycznemu zwraca uwagę zaproponowana klasyfikacja zjazdów indywidualnych i publicznych. Od klasy zjazdu zależeć będą ich parametry geometryczne. Wytyczne w części dotyczącej wyposażenia technicznego mówią m.in. o urządzeniach odwadniających, oświetleniowych, kanałach technologicznych i urządzeniach obcych, urządzeniach obsługi uczestników ruchu oraz o urządzeniach bezpieczeństwa ruchu. W tej ostatniej grupie są m.in. bariery ochronne. Opracowanie podaje wymagania, zasady stosowania i rozmieszczania oraz przykłady rozwiązań technicznych. Podrozdział dotyczący barier ochronnych jest stosunkowo obszerny – powiedział prezentujący to opracowanie mgr inż. Marek Więckowski – gdyż zagadnienie to jest ważne i trudne.
Na zakończenie webinarium prof. Kazimierz Jamroz z Politechniki Gdańskiej przedstawił Wytyczne poszerzania jezdni dróg zamiejskich i ulic o dodatkowe pasy ruchu. To opracowanie zostało ukończone jeszcze w roku 2017 na podstawie innego zlecenia, ale ostatecznie Ministerstwo Infrastruktury postanowiło włączyć je do systemu nowych Wytycznych rekomendowanych. Autorzy planują jego aktualizację i dostosowanie do nowych definicji i ustaleń.
Dalsze webinaria konsultacyjne
Opracowania wykonane na zlecenie MI są omawiane podczas kolejnych 9 webinariów, odbywających się w każdy wtorek o godz. 10:00. Ich harmonogram przedstawia się następująco:
Część drogowa:
- 13 października Projektowanie infrastruktury dla pieszych i rowerów
- 20 października Projektowanie skrzyżowań i węzłów
- 27 października Nawierzchnie i utrzymanie dróg
Część mostowa:
- 3 listopada Projektowanie konstrukcji oraz powiązanie z terenem i drogą
- 10 listopada Bezpieczeństwo i ochrona środowiska
- 17 listopada Wyposażenie techniczne
- 24 listopada Utrzymanie i ochrona antykorozyjna
BIM
- 1 grudnia Powiązanie wymagań technicznych z technologia BIM
Jak zgłaszać opinie i zapytania?
Pod adresem konsultacje.viaexpert.pl działa forum dyskusyjne, na którym można komentować i zadawać pytania autorom nowych Wytycznych. Forum służy jedynie do wyrażania opinii o publikowanych sukcesywnie na stronach internetowych Ministerstwa Infrastruktury opracowaniach. Teksty Wytycznych są umieszczane przez Ministerstwo na wspomnianej stronie na 1-2 tygodni przed terminem dotyczącego ich webinarium.
Forum podzielone jest na 9 sekcji, odpowiadających tematyce 9 zaplanowanych w ramach konsultacji webinariów. By ułatwić zapoznanie się z nimi, w każdej sekcji Forum umieszczono linki, które pozwalają ściągnąć opracowania w formacie PDF.
Pisemne opinie i zapytania można przesyłać również na specjalną skrzynkę mailową: konsultacje@kongresdrogowy.pl lub bezpośrednio do MI: wytyczne@mi.gov.pl