Kilkadziesiąt osób, reprezentujących wszystkie strony procesu inwestycyjnego w drogownictwie dyskutowało w dniach 16-17 marca w Warszawie na temat warunków zapewnienia jakości polskich dróg. Forum “Porozumienie dla Jakości” zorganizował PKD, pod patronatem GDDKiA.

W sprawie jakości nie ma mowy o kompromisach – stwierdził dyrektor Departamentu Technologii GDDKiA Wacław Michalski. Ona musi być bezwzględnie przestrzegana, to jest kwestia dotrzymywania warunków podpisanych umów. Poinformował o działaniach, jakie podejmuje największy inwestor i zarządca sieci drogowej dla zapewnienia jakości i trwałości dróg krajowych. Wymaga to jednoczesnego działania kilku czynników: dobrej logistyki, sprawnego zarządzania budową, zatwierdzonych programów zapewnienia jakości, uzyskane będą wszystkie potrzebne zgody i opinie, będzie kompetentny i szybko działający nadzór, wymagane będą zatwierdzenia materiałów a roboty wykonane starannie. Dla osiągnięcia tych celów w Generalnej Dyrekcji przeprowadzono reorganizację systemu nadzoru nad jakością: powstały piony technologii w Oddziałach, zreorganizowano laboratoria i wyposażono w nowy sprzęt, zorganizowano laboratoria polowe. Laboratoria stacjonarne wyposażono w nowoczesny sprzęt za 30 mln zł, a polowe za 64 mln zł. Trwa budowa 12 nowych budynków – siedzib laboratoriów. Prowadzone są miesięczne monitoringi jakości, przystąpiono do akredytacji laboratoriów. Zmienione zostały także postępowania z wadami i zasady potrąceń: powstał katalog potrąceń, a w umowach wydłużono gwarancje do 5 lat.

Grupą która ma szczególną rolę do odegrania w kwestii jakości są inżynierowie nadzoru (kontraktu). Firmy świadczące takie usługi utworzyły na początku tego roku Związek Pracodawców Branży Usług Inżynierskich. Bezpośrednią przyczyną jego powołania była chęć przeciwdziałania postępującej deprecjacji firm projektowych i doradczych. Występujący w jego imieniu prezes Marek Adamek z firmy Arcadis powiedział, że w drogownictwie mamy do czynienia z syndromem jakości, na który składa się szereg problemów szczegółowych. Są to jakość nadzorów inwestorskich, jakość prac projektowych, jakość dialogu pomiędzy GDDKiA i wykonawcami, jakość informacji i tryb podejmowania decyzji. Porozumienie dla jakości wymaga odpowiedniego poziomu dialogu, dbałości o zasoby kadrowe, a także zmiany polityki i działań kształtujących ceny. Czy kryterium najniższej ceny dla prac projektowych i doradczych gwarantuje wybór najkorzystniejszej dla zamawiającego oferty ? Czy standardowe obecnie rozbieżności w oferowanych cenach (np. w jednym z ostatnich przetargów: 60 tyś. do 1,2 mln zł, przy 53 oferentach) nie świadczą o sytuacji na rynku: nieumiejętności kalkulowania ceny , niejednoznacznym definiowaniu zakresu prac? – to są retoryczne pytania.

Nie możemy mówić tylko o jakości nowobudowanych dróg, bez pamiętania o utrzymaniu w należytym stanie już istniejących – podkreślił Zbigniew Tabor, dyrektor Zarządu Dróg Wojewódzkich w Katowicach. Poważnym problemem, dotychczas niedostrzeganym, jest brak odpowiednio wykwalifikowanej kadry w drogownictwie. Brak dobrej kadry kierowniczej i technicznej powoduje nie tylko obniżenie jakości realizowanych inwestycji, ale także wydłuża czas ich przygotowania. Dotyczy wszystkich podmiotów biorących udział w procesie inwestycyjnym. W zarządach dróg, w biurach projektów, w firmach wykonawczych jest za mało, lub nie ma wcale dobrze wykształconych i doświadczonych inżynierów.

Podstawowym problemem jest jednak brak uregulowań prawnych pozwalających w szybki sposób przygotować i zrealizować inwestycje. Wśród przepisów mających kluczowe znaczenie dla drogownictwa trzeba tu wymienić ustawy: o finansach publicznych, o drogach publicznych, prawo budowlane, prawo ochrony środowiska oraz prawo zamówień publicznych. Wielokrotnie nowelizowane ustawy często nie są spójne i zaczynają stanowić zlepek przepisów skutecznie blokujących konstruktywne działania. Równocześnie brakuje uregulowań, które są kluczowe. Na przykład po przystąpieniu do Unii Europejskiej Polska uzyskała okres przejściowy określony w Załączniku XII do Traktatu Akcesyjnego trwający do 31.12.2010 roku. Po upływie okresu przejściowego cała sieć drogowa musi zostać udostępniona do korzystania przez pojazdy w transporcie międzynarodowym spełniające limity określone w dyrektywach. Tymczasem, choć kończy się już pierwszy kwartał 2011 roku, w Polsce nadal obowiązują zapisy ustawy o drogach publicznych, które stanowią, że “minister właściwy do spraw transportu ustala, w drodze rozporządzenia, wykaz dróg krajowych, po których mogą poruszać się pojazdy o dopuszczalnym nacisku pojedynczej osi napędowej do 11,5 t, mając na uwadze stan techniczny dróg oraz ochronę dróg przed zniszczeniem”, a ponadto “minister właściwy do spraw transportu ustala, w drodze rozporządzenia, wykaz dróg krajowych oraz dróg wojewódzkich, po których mogą poruszać się pojazdy o dopuszczalnym nacisku pojedynczej osi do 10 t, mając na uwadze potrzebę zapewnienia ruchu tranzytowego”. Ustawa mówi dalej, że po pozostałych drogach mogą poruszać się pojazdy o dopuszczalnym nacisku pojedynczej osi do 8 t.

Podczas Forum odbyły się cztery panele dyskusyjne, poświęcone szczegółowemu omówieniu różnych aspektów jakości procesów budowy i utrzymania dróg. Wkrótce opublikujemy szczegółowe zapisy dyskusji w ramach wszystkich paneli.

O znaczeniu uporządkowania przepisów technicznych i wprowadzeniu systemu ich przyjmowania mówili: Konrad Jabłoński z Akademii Inżynierskiej w Polsce, Wacław Michalski z GDDKiA, Grażyna Lendzion – dyrektor Zarządu Dróg Miejskich w Warszawie i Jarosław Ajdukiewicz – prezes firmy Inora z Gliwic.

W panelu na temat wad i zalet systemu nadzoru nad inwestycjami i problemach pracy inżynierów kontraktu uczestniczyli: Mirosław Nicewicz – dyrektor oddziału GDDKiA w Olsztynie, Krzysztof Tajer – dyrektor Zarządu Dróg Powiatowych w Łęcznej, Ryszard Kurek z Arcadis, Tadeusz Suwara z Transprojektu Warszawa, Michał Skorupski z DHV Polska i Krzysztof Lenart z Budimeksu SA.

O szczególnych problemach zapewnienia jakości nawierzchni asfaltowych mówili: Wacław Michalski, Zbigniew Tabor, Dariusz Słotwiński – prezes zarządu PSWNA, Jerzy Marek Wojtawicki i Ewelina Karp-Kręglicka z Budimeksu SA oraz prof. Marek Iwański z Politechniki Świętokrzyskiej.

Ostatni panel poświęcony był współpracy zamawiającego z biurami projektów i firmami wykonawczymi oraz jakości dokumentacji. Dyskutowali o tym: Aleksandra Uchman – zastępca dyrektora ds. przygotowania inwestycji Oddziału GDDKiA we Wrocławiu, Tadeusz Suwara i Jan Tomasz Franczewski – dyrektor Biura Technicznego Budimeksu.

Taki skład panelistów, gdy za jednym stołem siedzą reprezentanci inwestora, projektanta, inżyniera i wykonawcy to symbol porozumienia nad którym chcemy pracować – powiedział podsumowując obrady Forum prezes PKD Zbigniew Kotlarek. Podczas dwudniowych dyskusji zgłoszonych zostało wiele wniosków i propozycji usprawnień procesów, zwłaszcza inwestycyjnych. Będą one zebrane i w najbliższym czasie przekazane wszystkim instytucjom mającym wpływ na budownictwo dróg i zarządzanie siecią drogową.

Zapraszamy do zapoznania się z prezentacjami wygłoszonymi podczas Forum i galerią zdjęć.