Prędkość do projektowania, poszerzenia na łukach w planie (drogi i skrajni), wymagania widoczności i zasady uspokojenia ruchu rowerowego – to część nowych rozwiązań, zawartych w Wytycznych projektowania tras dla rowerów.
Do tej pory brakowało w polskich przepisach kompleksowego uregulowania warunków technicznych do projektowania dróg dla ruchu rowerowego. W wielu miastach wprowadzono lokalne wytyczne, ale ich zakres obowiązywania był ograniczony do tylko jego obszaru, brakowało standardów obowiązujących powszechnie. Ten brak mają wypełnić konsultowane Wytyczne, opracowane przez zespół pod kierunkiem dr inż. Andrzeja Brzezińskiego z Politechniki Warszawskiej. Powstały one w ramach szerszych prac, dotyczących drogownictwa i ich struktura będzie teraz przypominać opracowania dla dróg publicznych. Wytyczne zostały zaprezentowane podczas webinarium konsultacyjnego, które odbyło się 13 października.
Rowerzysta niejeden ma cel
Opracowanie zaleceń w Wytycznych poprzedzono studiami mającymi zidentyfikować źródła i cele podróży w danym obszarze, po to, by dostosować przebiegu i rodzaj tras dla rowerów do potrzeb użytkowników oraz określenia pożądanych kierunków przepływu ruchu. Trzeba tu wziąć pod uwagę potrzeby różnych grup użytkowników: są wśród nich osoby o różnym poziomie umiejętności jazdy na rowerze, mają różne cele (transportowe, rekreacyjne, turystyczne lub sportowe), korzystają z różnych rowerów.
Wyróżniono 5 grup użytkowników infrastruktury: A. Podróżujący lokalnie B. Podróżujący do pracy, szkoły, na uczelnię, do węzłów transportowych, C. Rekreacyjni, D Turystyczni i E. Jeżdżący sportowo. Mają oni odmienne powody odbywania podróży i wymagania wobec infrastruktury: stopnia bezpieczeństwa, poziomu priorytetu w ruchu, prędkości i natężenia ruchu samochodów, poziomu separacji od ruchu samochodów, pochyleń podłużnych, lokalizacja miejsc postojowych dla rowerów, oświetlenie tras, szerokości, nawierzchnie, itp.
Elementem planowania sieci tras dla rowerów jest ich hierarchizacja pod względem pełnionych funkcji. Stosowana jest tzw. klasyfikacja użytkowa tras dla rowerów, uzależniająca ich podział w zależności od dominującego rodzaju ruchu – grup użytkowników. Zgodnie z nią trasy dla rowerów dzieli się na: trasy transportowe, rekreacyjno-użytkowe i o ruchu mieszanym.
Trasy transportowe cechują się codziennym wykorzystaniem, potrzebą minimalnego wysiłku dla ich pokonywania, krótkimi podróżami, jazdą w trybie wygodnym (comfort). Przykłady takich podróży to dojazdy do pracy, szkoły lub uczelni, do punktów przesiadkowych transportu zbiorowego, do centrów handlowych, pomiędzy osiedlami lub pomiędzy miastami. Trasy rekreacyjne z kolei cechują się dłuższymi pokonywanymi dystansami, okazjonalnym korzystaniem głównie w czasie wolnym i jazdą w trybie sportowym. Celami takich podróży mogą być atrakcje turystyczne lub inne interesujące lokalizacje, trasy wymagające wysiłku o charakterze sportowym, hotele, punkty gastronomiczne. W trasach o ruchu mieszanym te wszystkie funkcje są połączone i jednakowo ważne. Dlatego jest niezbędne dostosowanie tras rowerowych do potrzeb różnych grup użytkowników.
Lokalizacje i cechy tras rowerowych
Wytyczne proponują klasyfikację funkcjonalną tras dla rowerów wiążącą przeznaczenie funkcjonalne z parametrami technicznymi (rozwiązania geometryczne i wyposażenie). Wprowadzają klasę Velostrady, o prędkości projektowej 40 km/h, klasę podstawową o prędkości projektowej 30 km/h i klasę uzupełniającą o prędkości 20-30 km/h.
W wytycznych sformułowano wskazania dotyczące lokalizacji tras dla rowerów. Zaleca się wykorzystywanie korytarzy drogowych (głównych i lokalnych) oraz skrótów przez tereny zamknięte dla samochodów. Jako standard wskazuje się organizację takich tras na budowanych lub przebudowywanych drogach. W przypadku dróg wyższych klas (GP i G zamiejskie) z dużym ruchem i prędkościami, zaleca się separację Dróg dla Rowerów lub Dróg dla Pieszych i Rowerów. Jeśli brak możliwości wyznaczenia trasy poza jezdnią lub separacji na jezdni – należy wprowadzić ograniczenie prędkości. Należy pamiętać, że w przypadku braku możliwości separacji ruchu rowerów (oddzielenie od jezdni, lub na jezdni w postaci pasów ruchu dla rowerów), pozostawienie ruch rowerów na jezdni musi wiązać się z ograniczaniem prędkości dopuszczalnej. W obszarach zurbanizowanych zaleca się tworzenie stref i dróg z ruchem uspokojonym, na których prędkość dopuszczalna nie przekracza 30. W terenach niezabudowanych tam, gdzie ruch rowerów jest narażony na sąsiedztwo dużego natężenia ruchu samochodowego, trzeba planować trasy alternatywne. Zaleca się także – co zresztą już się dzieje od pewnego czasu – wykorzystywanie do wyznaczania tras rowerowych pasów terenów kolejowych, wałów przeciwpowodziowych, korytarzy rzek, kanałów, parków.
Przy czym – jak zauważają autorzy Wytycznych – oddzielenie ruchu rowerów od samochodów nie zawsze jest korzystne z punktu widzenia ruchu rowerów. Przeniesienie ruchu rowerów poza jezdnię, zwłaszcza w strefie intensywnej zabudowy, może spowodować zwiększenie ilości miejsc konfliktowych na skrzyżowaniach i na zjazdach, doprowadzając do pogorszenia bezpieczeństwa i warunków poruszania się rowerzystów. Z drugiej strony tam, gdzie nie jest to konieczne, nie powinno się łączyć ruchu pieszych i rowerów. Przestrzeń współdzieloną przez pieszych i rowerzystów można dopuścić wyjątkowo na odcinkach, gdzie ruch pieszych i ruch rowerów jest niewielki, wyjątkowo ze względu na uzasadniony brak miejsca w pasie drogowym.
W projekcie nowych Wytycznych przyjęto cztery prędkości do projektowania: 12 km/h, 20 km/h, 30 km/h and 40 km/h. Wynikają one z badań nad średnimi prędkościami rowerzystów w różnych sytuacjach i formach poruszania się. Prędkość 40 km/h, zbliżona do osiąganych przez kolarzy podczas wyścigów jest ograniczona do tak zwanych velostrad, czyli tras dla rowerów o najwyższym standardzie.
Trasę dla rowerów projektuje się w taki sposób, aby nie było konieczne wprowadzanie elementów uspokojenia ruchu Bezpieczną prędkość ruchu rowerów osiąga się poprzez odpowiednie kształtowanie geometryczne trasy dla rowerów utrzymujące tę prędkość na stałym i bezpiecznym poziomie.
Z projektami Wytycznych można się zapoznać na specjalnej stronie internetowej..
Opinie i komentarze na temat konsultowanych opracowań można zamieszczać na Forum Konsultacji. Można je również przesyłać w formie pisemnej na adres: konsultacje@kongresdrogowy.pl lub wytyczne@mi.gov.pl.