Układanie nawierzchni betonowej w okolicach Czarnowąsów przez firmę Budopol. Źródło: prezentacja Piotra Smolarczyka
Zanim jeszcze wybuchły spory związane z decyzją GDDKiA o wybudowaniu w technologii betonowej blisko trzeciej części dróg ujętych w Programie Budowy Dróg Krajowych do 2020 roku, podczas Kujawsko-Pomorskiego Forum Drogowego w Toruniu odbyła się sesja poświęcona możliwościom stosowania nawierzchni betonowych na drogach lokalnych. Barierą nie jest sama technologia, lecz rachunek ekonomicznych korzyści.
Prof. dr hab. Antoni Szydło z Politechniki Wrocławskiej przypomniał, że na ziemiach wchodzących obecnie w skład Polski po raz pierwszy w Europie zastosowano beton do ułożenia nawierzchni – było na placu Solnym we Wrocławiu w 1888 roku (wówczas Bluecherplatz w Breslau), Niemcy wybudowali także w technologii betonowej w latach 30. XX wieku autostradę A4 z Zagłębia Ruhry na Górny Śląsk. Do powrotu zainteresowania drogami z betonu przyczyniło się “lato stulecia” 1994 r., kiedy wysokie temperatury spotęgowały tworzenie się kolein na kiepskiej jakości drogach asfaltowych. W dodatku transformacja polityczna i gospodarcza sprawiła, że znacznie wzrósł ruch na drogach i pojawiły się na nich pojazdy o większym obciążeniu osi i większym ciśnieniu w oponach. To sprawiło, że nawierzchnie betonowe zaczęto stosować także na nowobudowanych drogach, m.in. na koncesyjnym odcinku A2 z Nowego Tomyśla do Świecka czy drodze S8. Stosowanie betonu w drogownictwie ułatwia opracowanie nowych ogólnych specyfikacji technicznych i katalogu nawierzchni betonowych. Kierunki dalszych badań – zdaniem prof. Szydło – to doskonalenie nawierzchni betonowych w celu ograniczenia hałasu i prace nad koncepcją nawierzchni długowiecznych – mieszanych betonowo-asfaltowych.
Najczęściej podnoszoną zaletą nawierzchni betonowych jest ich trwałość i brak konieczności remontów. Ma to jednak swoją cenę: konieczność pełnego przestrzegania reżimów technologicznych podczas budowy, wręcz perfekcja wykonania – zwrócił uwagę dr inż. Wiesław Dąbrowski z Instytutu Dróg i Lotnisk. Szczególną uwagę należy poświęcić szczelinom, gdyż jest to najsłabsze ogniwo łańcucha technologicznego. Przy obecnym stanie wiedzy i techniki nie ma sposobu takiego uszczelnienia szczelin, by było ono skuteczne przez 40 lat. Pamiętać zatem należy o regularnym uszczelnianiu – nie jest więc tak, że droga betonowa jest dla zarządcy “bezobsługowa”.
Jednak ma inne zalety, na które zwrócił uwagę Leszek Loch, dyrektor Dolnośląskiej Służby Dróg i Kolei. Podczas swojej wcześniejszej pracy w powiecie świdnickim realizował budowę drogi 3396D w technologii betonowej. Odcinek liczył 13 km, jest to droga klasy technicznej G, zasadniczo o dwóch pasach ruchu ale na niektórych odcinkach mająca 4 pasy z pasem rozdziału. Na drodze powstało także pierwsze w Polsce a drugie w Europie rondo o nawierzchni betonowej.
Według dyr. Locha główną zaletą drogi betonowej w porównaniu z asfaltową jest wysoka nośność i zdolność przenoszenia obciążeń. Przekłada się to na niższe koszty eksploatacji. Trwałość nawierzchni betonowej to średnio 30 lat – w takim czasie na drodze asfaltowej wymiana warstwy ścieralnej powinna nastąpić 4 razy (średnio co 7 lat). Jasna nawierzchnia zapewnia lepszą widoczność, a beton daje krótsza drogę hamowania samochodu niż asfalt, co wpływa na bezpieczeństwo.
Dyskusyjną sprawą w przypadku dróg betonowych jest niszczące działanie soli stosowanej do odladzania w zimie. W przypadku drogi w powiecie świdnickim, zgodnie z ustaleniami z wykonawcą na podstawie Normy dotyczącej nawierzchni betonowych PN-75/S-96015 „ Drogowe i lotniskowe nawierzchnie z betonu cementowego” przez 12 miesięcy od chwili zakończenia robót nie wolno było stosować chlorków do odmrażania nawierzchni – powiedział Mariusz Szyrner, zastępca dyrektora Służby Drogowej Powiatu Świdnickiego. Jednak prawidłowe stosowanie środków do zimowego utrzymania – stwierdził L. Loch – wyklucza powstawanie uszkodzeń nawierzchni. Droga 3396D pokazuje jednak wyraźnie jak istotne znaczenie ma jakość wykonania w technologii betonowej. M.in. na skutek zbyt wczesnego wykonania oznakowania poziomego grubowarstwowego pojawiły się miejscowe pęcherze powietrza, a następnie wykruszenia. Zauważono również poprzeczne pęknięcia płyt. Droga objęta jest 5-letnią gwarancją jakości.