List do uczestników konferencji skierował odpowiedzialny za drogi podsekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury i Budownictwa Jerzy Szmit. Przypomniał, że poprzedni rząd przyjął Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2014-2023. GDDKiA podpisała do tej pory 71 umów o wartości ponad 30 mld zł, a trwają postępowania na 81 kolejnych zadań o szacunkowej wartości przeszło 42 mld złotych. Limit wydatków Programu przewidziano na poziomie 107 mld zł, choć – zdaniem nowego rządu – wartość wszystkich inwestycji ujętych w Programie wynosi ok. 200 miliardów. Min. Szmit poinformował, że rozważane jest jeszcze dodanie kolejnych inwestycji do programu. Przewidujemy budowę odcinków dróg klasy technicznej A i S, które w połączeniu z odcinkami istniejącymi stworzą spójną sieć dróg ekspresowych i autostrad. Chcemy intensyfikować prace na korytarzach, które były do tej pory pomijane – czytamy w piśmie.

Tak ambitne zamierzenia wymagać będą – zdaniem wiceministra – optymalizacji kosztów budowy dróg. Zapowiada takie działania jak: zmianę przepisów dotyczących budownictwa drogowego, racjonalizację technologii i rozpoczęcie prac nad powołaniem Forum Kontraktowego – stałej płaszczyzny dialogu między publicznymi zamawiającymi a przedstawicielami wykonawców, związków zawodowych i ekspertów. Resort dostrzega też konieczność zmian w prawie zamówień publicznych, mających przede wszystkim na celu stworzenie mechanizmów wyboru wiarygodnych wykonawców po to, by zagwarantować rzetelną realizację zadań przez doświadczone i wyspecjalizowane podmioty, które podołają powierzonym zadaniom.

Właśnie niezbędne zmiany w Prawie zamówień publicznych były głównym tematem pierwszej części konferencji. Poprzedni rząd na swym ostatnim posiedzeniu przyjął projekt zupełnie nowej ustawy regulującej prawo zamówień, jednak po zmianie rządu prace zostały wznowione. Jak poinformowała dr Izabela Rzepkowska z Urzędu Zamówień Publicznych, możliwe są dwa rozwiązania: albo rząd, reprezentowany teraz przez Ministra Rozwoju, przyjmie ten projekt i skieruje go do Sejmu (z autopoprawkami) albo zdecyduje się na nowelizację dotychczasowego Prawa zamówień publicznych. Podstawową słabością projektu UZP – zwróciła uwagę Barbara Dzieciuchowicz, prezes Zarządu Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Drogownictwa – był zupełny brak konsultacji z zainteresowanymi środowiskami. Również inni wypowiadający się podczas konferencji poparli postulat węższej nowelizacji dostosowującej ustawę do dyrektyw Unii Europejskiej.

O tym jakie te dyrektywy niosą zmiany mówiła przedstawicielka Dyrekcja Generalna dla Rynku Wewnętrznego, Przemysłu, Przedsiębiorczości oraz MŚP Komisji Europejskiej Marta Laszuk. Do 18 kwietnia 2016 wszystkie kraje członkowskie będą musiały wprowadzić do swego ustawodawstwa przepisy przewidziane w dyrektywach: 2014/24/UE w sprawie zamówień publicznych (zastępuje dyrektywę 2004/18/WE “klasyczną”), 2014/25/UE w sprawie udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych (zastępuje dyrektywę 2004/17/WE) i 2014/23/UE w sprawie udzielania koncesji (nowa regulacja). O dwa lata – do 2018 wydłużono termin na elektronizację całego procesu zamówień (wszystkie czynności w ramach procesu zamawiania robót czy usług będą dokonywane w środowisku informatycznym, na stworzonych przez zamawiających profilach na dedykowanej platformie).

Najistotniejsze zmiany, które wejdą w życie od kwietnia to: procedury sprzyjające innowacjom (w tym partnerstwo innowacyjne), umożliwienie składania ofert wariantowych i horyzontalna klauzula społeczna. Ta ostatnia ma sprawić, że państwa członkowskie zapewnią warunki, by przy realizacji zamówień publicznych wykonawcy przestrzegali obowiązków w dziedzinie prawa ochrony środowiska, prawa socjalnego i prawa pracy. Naruszenie przez wykonawcę tych obowiązków stanowić ma przesłankę wykluczenia wykonawcy. Zamawiający mogą postanowić o nieudzieleniu zamówienia oferentowi, który złożył najkorzystniejszą ekonomicznie ofertę, jeżeli jest ona niezgodna z obowiązkami w dziedzinie prawa ochrony środowiska, prawa socjalnego i prawa pracy.

Oferta najkorzystniejsza ekonomicznie ma być ustalana w oparciu o: kryterium ceny, kryterium kosztu lub najlepszą relację jakości do ceny (cena/koszt + aspekty jakościowe, społeczne, innowacyjne, handlowe itp.) Państwa członkowskie mogą postanowić, że Zamawiający nie mogą stosować wyłącznie ceny lub wyłącznie kosztu jako jedynego kryterium udzielenia zamówienia, lub ograniczyć ich zastosowanie do określonych kategorii instytucji zamawiających lub określonych rodzajów zamówień.

W branży drogowej szczególne znaczenie ma właśnie kwestia wyłaniania oferty najkorzystniejszej ekonomicznie – zwrócił uwagę Christophe Nicodeme, dyrektor generalny Federacji Drogowej Unii Europejskiej ERF. Większość publicznych przetargów w branży drogowej, nie tylko w Polsce, rozstrzyga najniższa cena. Brakuje wizji długoterminowej i całościowego podejścia, które kazałoby wziąć pod uwagę jakość, trwałość i innowacyjność oferenta, w tym spełnianie wymagań w cyklu całego życia projektu (wzięcie pod uwagę kosztów utrzymania, emisji dwutlenku węgla i in.). ERF – powiedział Ch. Nicodeme – wita z zadowoleniem nowe zasady zamówień publicznych, których stosowanie przyniesie korzyści wszystkim stronom: zamawiającym, wykonawcom a przede wszystkim obywatelom korzystającym z dróg. Zasadnicze znaczenie mieć będzie przy tym przełożenie ogólnych zasad na praktykę, zapewnienie jednakowego rozumienia zasad na wszystkich szczeblach i przez wszystkie strony procesu zamówień publicznych.

O tym, że z tym jest różnie mówił Dariusz Ziembiński z kancelarii KZP. Problemy zaczynają się już na poziomie tłumaczeń dyrektyw europejskich na polski. I tych starszych i najnowszych: propozycje nowej ustawy polegają – jego zdaniem – na dosłownym przepisywaniu sformułowań dyrektyw, bez odnoszenia się do tradycyjnych w polskim prawie pojęć i instytucji. Jego zdaniem, należy znowelizować w niezbędnym zakresie obowiązującą ustawę Prawo zamówień publicznych a jednocześnie kontynuować prace nad zupełnie nowym aktem prawnym, po nowemu kształtującym rynek zamawiania usług i robót przez jednostki finansów publicznych.

Na zakończenie tej części seminarium odbyła się debata, w której udział wzięli: Barbara Dzieciuchowicz – prezes zarządu OIGD, Izabela Kornas – Dyrektor Departamentu Postępowań Przetargowych GDDKiA, Izabela Rzepkowska z UZP, Zbigniew Tabor – dyrektor ZDW w Katowicach, Rafał Bałdys – wiceprezes PZPB, Marcin Lewandowski – członek zarządu PORR Polska Infrastructure i Mariusz Potępa – prezes zarządu MP Mosty. Podsumowując dyskusję moderator Janusz Niedziela z Centrum Zamówień Publicznych wyraził obawy, czy w sytuacji gdy nowe regulacje przynoszą zmiany tak wielu definicji i wprowadzają nowe rozumienie wielu pojęć, wystarczy czasu na ich przyswojenie przez wszystkich zainteresowanych. Śledźmy prace sejmowe nad projektem – zaapelował – i uczmy się nowych regulacji zanim w kwietniu wszyscy będziemy musieli je stosować.

Zapis debaty, a także informacje o drugiej sesji seminarium, poświęconej formule “Zaprojektuj i buduj” w projektach drogowych, opublikujemy wkrótce.